Cumartesi Cumartesi

Cumartesi Cumartesi

Drôle de samedi
"Cumartesi Cumartesi" (Drôle de samedi) filminin özgün Fransızca sinema afişi
Yönetmen	Tunç Okan ("Bay Okan" olarak yazılmıştır)
Yapımcı	Hark Bohm Claus Henning Voss Cengiz Ergun
Senarist	Tunç Okan
Hikâye (eser)	Bir bölümü Friedrich Dürrenmatt'ın "Die Wurst" (Salam) adlı kısa hikâyesinden uyarlandı.
Oyuncular	Tunç Okan("Bay Okan") Francis Huster Carole Laure Jacques Villeret Michel Blanc Jean-Luc Bideau Catherine Alric Jean-Luc Bideau Zouc
Müzik	Vladimir Cosma
Görüntü yönetmeni	Ramón F. Suárez
Kurgu	Tunç Okan
Stüdyo	Condor Films Frisbee Productions Hélios Films Les Films Cosok Fono Film (Türkçe kopya ve seslendirme)
Dağıtıcı	Acteurs Auteurs Associés (AAA) Fono Film (Türkiye) Gala Film (Türkiye video dağıtım)
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Komedi, absürt komedi, varoluşçu film
Renk	Renkli
Yapım yılı	1983
Çıkış tarih(ler)i	19 Haziran 1985, Fransa 25 Mart 1985, Türkiye (Emek, Kent sinemaları)
Süre	80 dakika
Ülke	Fransa İsviçre ortak yapımı
Dil	Fransızca Türkçe (Türkiye'de ayrıca Türkçe seslendirildi)
Diğer adları	Cumartesi Cumartesi (Türkiye) Drôle de samedi (Fransa)

Cumartesi Cumartesi (Fransızca özgün adı: Drôle de samedi), Tunç Okan'ın yönettiği 1985 Fransa-İsviçre ortak yapımı varoluşçu komedi filmdir. Filmin özgün adı Cumartesi Çılgınlığı anlamına gelmektedir.

Senaryosunu da yine Tunç Okan'ın yazdığı filmin müziklerini Rumen besteci Vladimir Cosma yapmış, renkli görüntülerini ise Ramón F. Suárez çekmiştir. Jeneriğinde de belirtildiği gibi filmin "Kasabın Rüyası" adlı bölümü İsviçreli yazar Friedrich Dürrenmatt'ın "Die Wurst (Sucuk) adlı kısa hikâyesinden uyarlanmıştır (Ancak filmde söz konusu bu obje hem görüntü hem de diyaloglarda salam olarak geçmektedir) Filmde oyuncu olarak da yer alan, aynı zamanda filmin kurgusunu da yapan Tunç Okan'ın adı filmin Fransızca özgün versiyonunda "Bay Okan" olarak geçmektedir. Tunç Okan'ın filme büyük katkısından dolayı olsa gerek, film Türkçe kaynakların birçoğunda "Türk-İsviçre" ortak yapımı olarak gösterilmiştir. Tunç Okan, Türkiye'de yıllarca sinema oyunculuğu yaptıktan sonra İsveç'e yerleşmiş, orada uzun yıllar diş hekimi olarak çalışmış, 1974'te hem yazıp yönettiği, hem de oynadığı Otobüs filmiyle yeniden sinemaya dönmüştü. "Cumartesi Cumartesi" "Otobüs" filminden tam 10 yıl sonra gelmiştir.

"Cumartesi Cumartesi"nin geniş oyuncu kadrosunda Fransa ve İsviçre sinemasından birçok tanınmış oyuncu yer almaktadır. Fransız sinemasından Francis Huster, Jacques Villeret, Michel Blanc ve Catherine Alric, İsviçre sinemasından Jean-Luc Bideau ve Zouc, Kanadalı şarkıcı aktris Carole Laure bunlardan birkaçıdır. Tunç Okan ise filmde kadın avcısı çapkın Eric'i canlandırmaktadır. Bunların yanı sıra bazı kasaba sakinleri de amatör olarak filmde oyunculuk yapmışlardır. Fransızca çekilen film Türkiye pazarı için Fono Film laboratuvarlarında Türkçe olarak yeniden seslendirildi. Bu seslendirme sırasında birkaç Avrupalı oyuncunun filmde canlandırdıkları karakterler Türkleştirildi.

Film İsviçre'nin Fransızca konuşulan Neuchâtel kantonunun başkenti Neuchâtel'de çekildi. Resmi olarak bir başkent olmasına rağmen aslında Neuchâtel şimdi olduğu gibi 1980'li yıllarda da yaklaşık otuz bin nüfusuyla küçük ve sakin bir kasaba görünümündeydi. Çekimler 1983 yılında tamamlanmasına rağmen filmin vizyona girişi 1985 yılındadır. Film 1985 yılının Mart ayında İstanbul'da, Haziran ayında da Fransa'da gösterime verildi.

Özet

Francis Huster ve Carole Laure, Tunç Okan'ın yönettiği "Cumartesi Cumartesi" (Drôle de samedi) filminde.

Bütün sosyal ve ekonomik sorunlarını çözmüş gibi gözüken gelişkin, düzenli ve tertemiz bir İsviçre kasabasında sakin ve 'uygar' bir yaşam sürdüren insanların aslında bu mutlu, steril görüntülerinin altında, nasıl kişisel cinnetler filizlendirdikleri, küçük beceriksizliklerden cinayetlere, giderek yabancı düşmanlığı ve ırkçılığa kadar varan olumsuzlukları azar azar nasıl besledikleri ve beklenmedik bir zamanda bu çılgınlıkları nasıl su yüzüne çıkarttıkları anlatılmaktadır. Bir mozaiğin parçaları gibi sonunda bir bütünü oluşturacak, iç içe geçmiş kısa hikâyeciklerden oluşan filmde bir anlamda modern dünyanın bir yergisi yapılmaktadır. Tunç Okan'a göre filmin ana mesajı "Üstün teknik düzeyle, arada bir dinlenip soluk alma susuzluğu çeken insanoğlu arasındaki çelişki"dir. Tunç Okan 1985 yılındaki bir gazete röportajında "filmde geçenlerin hemen hepsi başıma gelmiş ve çevremde gözlediğim olaylardan oluşuyor" demişti.

Konusu

Gelişkin bir İsviçre kasabasında bir Cumartesi günü yaşanan absürt olaylar, genç çift Pierre (Francis Huster) ve Véronique'in (Carole Laure) gözünden anlatılır (Filmin Türkçe versiyonunda bu iki karakter, uzun yıllardır o ülkede yaşamakta olan Türk burjuva çift Sümer ve Ayşegül yapılmışlardır). Bütün sorunlarını çözmüş müreffeh bir topluluğun içinde yaşadığı bu tertemiz kasabada insanlar telaş içinde alışverişlerini tamamlama gayretindedirler, çünkü Cumartesi öğleden sonra bütün dükkânlar kapanacak ve tatil başlayacaktır. Genç çift çarşıda gezip alışveriş ederlerken birçok garip olaya (filmi oluşturan öykülere) şahitlik eder. Sıradan insanların absürt, hüzünlü hattâ trajikomik maceralarını gözlemlerler, bazen de bu serüvenlere dahil olurlar. Bu çift, kasaba meydanında, lokantada, dişçide, kuaförde, alışveriş merkezinde, fotoğrafçıda ve kasap dükkânında gün boyu karşılaştıkları insanlara kıyasla çok daha uyumlu ve normaldir.

Film birbirine geçmiş birçok küçük öyküden oluşur. Filmin açılış öyküsü, aynı zamanda da başat öyküsü olan Kasabın rüyası'nda kasap Maurice (Jacques Villeret) sürekli olarak rüyalarında şişman karısını kesip salam yaptığını görür. Rüyanın devamında yakalanır ve yargı huzuruna çıkartılır. Mahkeme heyetine pişman olduğunu ve özür dileyerek "bir daha yapmayacağını(!)" söyler. İdama mahkûm edilir, son arzusu sorulduğunda karısından yaptığı salamdan bir parça yemek istediğini söyler. Ancak isteği reddedilir, zira koca salamın tamamını mahkeme başkanı olan yargıç yemiştir. Bu rüyanın içinde genç çift de vardır: mahkemede tanık olarak dinlenirler. Gerçek hayatta ise Maurice durup dururken kasap dükkânında cinnet geçirir ve üç iş arkadaşını bıçaklayarak öldürür (üçü de kendisi gibi şişmandır). Sonra da şişman patronunu bıçakla kasaba meydanında uzun süre kovalar ama yorulur ve öldürmekten vazgeçer. Polis olaya el koyar, ancak polisin dükkânı kapatıp kapatmayacağını sorması üzerine kasap dükkânının sahibi, hiçbir şey olmamış gibi işe devam etme kararı alır. (Bu öykü İsviçreli yazar Friedrich Dürrenmatt'ın "Die Wurst" (Sucuk) adlı kısa hikâyesinden uyarlanmıştır.

Dişçi öyküsünde, önce anestezi ile uyuttuğu yaşlı hastasının ağzında çok bariz bir hata yapan diş hekimi (Michel Peyrelon), uyandırdığı hastaya yaptığı hatadan bahsetmez ve onu öylece evine gönderir. Sıradaki afacan çokbilmiş çocuk ise ukalalıkları ve inatçılığıyla diş hekiminin tepesini attırır. Çileden çıkan hekim küçük çocuğa küfür ederek onu kovar.

Gizemli kadın avcısı öyküsünde, kasaba meydanında Véronique'in kız arkadaşına (Catherine Alric) asılan çapkın Eric (Tunç Okan oynuyor, Türkçe versiyonunda Eric, Çapkın Türk Erol yapılmıştır) onu sonunda kasaba meydanına bakan evine götürmeyi başarır. İlişkiye ikna ettiği kadını kapıdan uğurlarken, bu kez kadının kocasının karşı kaldırımda başka bir kızla kırıştırdığını görüp afallarlar. Siyahlar giyinmiş bu gizemli çapkın daha sonra meydanda gözüne kestirdiği başka kadınlara da asılmayı sürdürür, bunu duygusallıktan uzak, adeta bir vazife görüyormuş gibi yapar.

Lokanta öyküsünde, genç çift öğlen yemeği için girdikleri lokantada önce pek sıcak karşılanmazlar. Patron tatile gitmiştir ve lokanta hafta sonu için kapanmak üzeredir. Çifte servis yapmak istemeyen aşçı ve hizmet etme taraftarı olan baş garson ve bir de bulaşıkçı arasında gülünç zıtlaşma, sonunda çiftin bu beceriksiz ekiple birlikte aynı masada yemeğe oturmalarıyla son bulur.

şoför okulu öyküsünde davranış bozukluğu olan vurdumduymaz bir kursiyerin (Michel Blanc) beceriksizlikleriyle eğitmenini (Jean-Luc Bideau) sinir etmesi, sonunda sebep olduğu kazalarla onu çileden çıkarması, Fotoğrafçı dükkânı öyküsünde müşkülpesent müşterinin fotoğraf makinelerini detaylı bir biçimde tanıtan satıcıyı (François Glardon) deli etmesi, Yuva öyküsünde, çocuk yuvasına emaneten bırakılan küçük çocuğun yuva öğretmenine (Thérèse Liotard) biteviye sorduğu "Bu ne bu?" sorusuyla ona dünyayı zindan etmesi, etrafı kırıp dökerek o sakin ve anlayışlı kadını çaresiz bırakması anlatılır.

Filmin sonunda yer alan Mağaza öyküsünde ise genç çift alışveriş için girdikleri mağazada haksız yere hırsızlıkla suçlanırlar, ama mağaza dedektifine sert çıktıkları için serbest bırakılırlar. Kapanış saati yaklaşırken girdikleri bir başka markette mutfak alışverişi yaparlarken, müşterilerin adeta yağmalarcasına yaptıkları 'vahşi' alışverişe isyan eden Pierre/(Sümer) alışveriş arabasını kasada bırakır ve eşini kolundan çekip sürükleyerek marketten çıkarır. Bu küçük isyanıyla hafta sonu aç kalmayı özgürlüğe ve kuralsızlığa tercih ettiğini göstermiştir.

Müziği

"Cumartesi Cumartesi"nin müziğini Musevi asıllı Rumen besteci Vladimir Cosma yapmıştır. Aynı zamanda bir orkestra şefi ve kemancı da olan Cosma, asıl ününü ürettiği film müziklerine borçludur. 1960'lı yıllardan başlayarak yüzlerce filmin müziğini bestelemiştir.

"Cumartesi Cumartesi" filminin Fransa'da gösterime verildiği yıl olan 1985'te yine filmle aynı adı taşıyan (Drôle de samedi) bir soundtrack albümü de yayımlandı. "Carrere" etiketini taşıyan ve LP formatında basılan vinil plağın her iki yüzünde toplam 13 parça yer alıyordu ve toplam çalma süresi 31 dakikaydı. Plakta yer alan parçalar şunlardır:

A yüzü

1. Drôle de samedi (03:22)
2. Idylle perverse (02:12)
3. Acharnement stomatologique (01:53)
4. Sensualité bucolique (02:31)
5. Michelamma (chanson) (02:38) (Jeff Jordan/Vladimir Cosma)
6. Amour paroxystique (03:12)

B yüzü

1. Polka du dentiste (02:14)
2. P'tit steak (02:39)
3. Horrible drame à la charcuterie (00:25)
4. Élégie opus 94 (02:36)
5. Creneau subtil (02:49)
6. Salami, salami (00:20)
7. Samedi, samedi (04:14)

Oyuncular ve seslendirme

"Cumartesi Cumartesi"nin "Gala Film" tarafından çıkartılan Türkçe DVD'sinin kapağı.

Tunç Okan'ın yönettiği Fransa-İsviçre ortak yapımı film İsviçre'de çoğunluğu Fransız olan oyuncularla Fransızca olarak çekilmiştir. Ancak Türkiye gösterimleri için Fono Film stüdyolarında Türkçe seslendirmesi yapılmış, bu sırada Francis Huster ve Carole Laure'un canlandırdıkları Pierre ve Véronique karakterlerinin adları Sümer ve Ayşegül olarak değiştirilmiş, bunlar mizansen gereği İsviçre'de yaşayan Türk karı koca yapılmışlardır. Oyuncu kadrosu, rolleri ve filmin Türkçe versiyonundaki seslendirmede görev alan sanatçılar aşağıdaki tabloda listelenmiştir:

(Not: Türkçe seslendirme yönetmenliğini Levent Dönmez ve Osman Görgen birlikte yapmışlardır.)

Oyuncu	Rolü	Türkçe versiyonundaki rolü	Türkçe seslendiren
Francis Huster	Pierre	Sümer Oğuzer	Mustafa Alabora
Carole Laure	Véronique	Ayşegül Oğuzer	Tilbe Saran
Jacques Villeret	Kasap Maurice		Erol Günaydın
Michel Blanc	Şoför kursundaki öğrenci		Sezai Altekin
Jean-Luc Bideau	Şoför kursundaki eğitmen		Emin K. Usluoğlu
Catherine Alric	Véronique'in arkadaşı		Tomris İncer
Thérèse Liotard	Yuvadaki öğretmen		Nilgün Özhan
Zouc	Avukat		Meltem Özpınar
Michel Robin	Dişçi kliniğindeki müşteri
Michel Peyrelon	Diş hekimi		Erdal Özyağcılar
Tunç Okan ("Bay Okan")	Kadın avcısı Eric	"Çapkın Türk" Erol	Tunç Okan
Michel Duplaix	Savcı		Orhan Alkan
Jacques Devenoges	Yargıç		Zihni Küçümen
Charles Alder	Kasap
Madeleine Balimann	Ürün tanıtıcı
Yvonne Boffy	Kasap
Julio Soria	Cezaevi müdürü		Kamuran Yüce
François Glardon	Fotoğraf makinası satıcısı		Erhan Abir
Andrée Ciboldi	Madame Seydoux		Güler Ökten
Max Losey	Bulaşıkçı		Zihni Göktay
Jean Jacot	Kamyonet şoförü		Ayton Sert
Lucienne Haller	Dişçi sekreteri		Sevtap Tokyay

Aziz Nesin'in iddiası

19 Mart 1985 tarihinde "Sinema TV Enstitüsü"nde yapılan ön gösteriminde filmi seyreden yazar Aziz Nesin, Tunç Okan'ın "Cumartesi Cumartesi" filminin senaryosundaki bir bölümün, kendisinin 1960 yılında yazdığı ve Ali Poyrazoğlu tarafından da sahneye konmuş olan Gözüne Gözlük adlı hikâye kitabının ilk öyküsü olan "Mu Ne?"den çalındığını ve Friedrich Dürrenmatt'ın öyküsüyle birlikte diğer öykülerin arasına harmanlandığını, öykü için kendisinden izin alınmadığını, bu nedenle yönetmeni mahkemeye verdiğini söylemiştir.

Tunç Okan ise buna cevaben senaryonun kendisine ait olduğunu, Dürrenmatt'tan izin alarak onun öyküsünden yararlandığını, ama Aziz Nesin'in öyküsünü okuduğunu bile hatırlamadığını söylemiştir. Zaten filmde sürekli olarak "bu ne?" diye soran çocuğun yer aldığı sahnelerin filmin sadece %2'sini oluşturduğunu, mekân ve çocuğa verilen cevapların öyküdekinden çok farklı olduğunu ekleyerek "belki o öykü bir şekilde bilinçaltımda yer etmiştir" demiştir.

Gösterim tarihleri

Çekimlerine İsviçre'nin Neuchâtel kentinde Kasım 1982 tarihinde başlanan film 1983 yılı içinde tamamlandı. Ancak vizyona girmesi 1985 yılını buldu. 1985 yılında İstanbul ve Fransa'da aynı zamanlarda gösterime verilen film Türkiye'de çeşitli televizyon kanallarında defalarca gösterilmiş ve gösterilmektedir. Bunlardan bazıları şöyledir:

• 25 Mart 1985, İstanbul Türkiye. Beyoğlu Emek Sineması, Şişli "Kent sineması", Suadiye "Atlantik"
• 16 Nisan 1985, 4. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri (Atatürk Kültür Merkezi)
• 22 Mayıs 1985 Mimar Sinan Üniversitesi "Sinema-TV enstitüsü" "Gençlik Filmleri Gösterisi" kapsamında.
• 19 Haziran 1985, Fransa
• 28 Mayıs 1991, TRT (TV GAP)
• 1 Haziran 1991, TRT Televizyonu (TV1)
• 19 Mart 1997, TRT 2
• 9 Mayıs 1992 TV-5
• 12 Şubat 1993 ve 4 Kasım 1994 Show TV
• 30 Mart 2000 TRT3
• 16 Şubat 2012 Planet Türk TV kanalı

Altın Portakal'dan reddedilişi

22. Antalya Altın Portakal Film Festivali'ne katılacak filmleri değerlendirmeye alan "Festival Komitesi", 31 Ağustos 1985 tarihinde başvuran Tunç Okan'ın yönettiği "Cumartesi Cumartesi" filmini yarışmaya kabul etmemiştir. Komite, festivale "Türk sanatçılar tarafından gerçekleştirilmiş, Türk kültür ve sanatına katkıda bulunacak düzeyde" filmleri kabul ettiklerini belirtmiş, "Cumartesi Cumartesi"yi yurt dışında, yabancı sanatçılarla çevrildiği ve yabancılarca finanse edildiği için festival koşullarına uymadığı gerekçesiyle 22 Eylül 1985'te düzenlenecek yirmi ikinci "Altın Portakal" için yarışamayacağını bildirmiştir. Kısaca Tunç Okan'ın filmi Festival Komitesi tarafından bir Türk filmi değil de, yabancı bir film olarak kabul edilmiş ve geri çevrilmiştir.

Dış bağlantılar

• IMDb'de Cumartesi Cumartesi
• Allrovi.com'da "Drôle de samedi"
• Filmin çeşitli afişleri 30 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.